Μπερκ, Έντμουντ

(Edmund Burke, Δουβλίνο 1728; – Μπίκονσφιλντ 1797). Άγγλος πολιτικός και συγγραφέας. Εκτός από τις αξιόλογες επιδόσεις του στο πεδίο της αισθητικής (είναι γνωστή η μελέτη του Φιλοσοφική έρευνα επί της καταγωγής των ιδεών μας περί του μεγαλοπρεπούς και του ωραίου, 1757), αφιέρωσε τη ζωή του κυρίως στην πολιτική, όπου διακρίθηκε τόσο στον πρακτικό όσο και στον θεωρητικό τομέα. Υπήρξε διευθυντικό μέλος της προοδευτικής μερίδας του κόμματος των Ουίγων (φιλελεύθερων), και υιοθέτησε από νωρίς απόψεις, που τον έφεραν στην πρώτη γραμμή των φιλελεύθερων πνευμάτων του 18ου αι. Αφού πολέμησε το δουλεμπόριο, έδειξε κατανόηση για τον απελευθερωτικό αγώνα των αγγλικών αποικιών της Βόρειας Αμερικής. Στον εσωτερικό τομέα υποστήριξε επίσης τις αρχές του φιλελευθερισμού, καταπολέμησε την πολιτική διαφθορά και αγωνίστηκε για την ανεξαρτησία του Κοινοβουλίου. Πολλές από τις απόψεις αυτές του Μ. διατυπώθηκαν στο δοκίμιο Σκέψεις για τα αίτια των σημερινών δυσαρεσκειών (1770) και, αργότερα, στην περίφημη Έκκληση των νέων προς τους παλιούς Ουίγους (1791). Οπαδός των φιλελεύθερων αγγλικών παραδόσεων και του μετριοπαθούς πολιτεύματος της χώρας του, ο Μ. αποδοκίμασε τα επαναστατικά κηρύγματα της Γαλλικής Επανάστασης του 1789. Στο σύγγραμμα του Στοχασμοί επάνω στη Γαλλική Επανάσταση (1790), που θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά δοκίμια του 18ου αι., αντιτάσσει στο μεταφυσικό και ανεδαφικό πνεύμα των γαλλικών διακηρύξεων τις «ιστορικές ελευθερίες» των Άγγλων· προβάλλει έτσι την αρετή της ειρηνικής, εξελικτικής προόδου, υπογραμμίζοντας την αξία της παράδοσης, για τη διάπλαση και την καλή λειτουργία των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών. Το βιβλίο αυτό του Μ. μεταφράστηκε αμέσως στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και χρησίμευσε ως πολιτικό ευαγγέλιο για ένα σημαντικό μέλος των οπαδών της Αντεπανάστασης. Παρόλο όμως τον πολεμικό του χαρακτήρα και τις υπερβολές που περιέχει, εκτιμήθηκε αργότερα ως γνήσια πνευματική δημιουργία, που οδηγεί από την πολιτική κοινωνιολογία του Μοντεσκιέ στον ιστορισμό του 19ου αι., στον Τοκεβίλ και στη διάπλαση της σύγχρονης Πολιτικής Επιστήμης. O Άγγλος πολιτικός και συγγραφέας αισθητικών κυρίως έργων Έντμουντ Μπερκ.